درادامه مباحث عمل صالح به هویت جمعی عمل صالح می پردازیم  چنان که قبلا اشاره شد عمل صالح طبق اقتضای معنای صالح احتیاج به تعامل وسازگاری باسایر اعمال وهمچنین سازگاری با فطرت وایمان دارد

طبق این نگاه عمل صالح باید دارای حیثیت جمعی باشد ولذا عمل علاوه بر تشخص دارای هویت جمعی هم هست ودریک نظام ومجموعه موردلحاظ قرار می گیرد و این مطلب چند لازمه مهم دارد

اول اینکه هر مجموعه ای محتاج مدیریت ورهبری است وفردیاافراد شاخص هدایت دیگران رابه عهده دارند

این موضوع درباره اعمال نیز جاری است وعملهای صالح در پرتو عمل شاخصی قرار می گیرند و هویت می یابند و طبق آنچه ازروایات استفاده می شود رهبر و هادی اعمال صالح هر فرد نماز اوست

چراکه علاوه بر قداست واهمیت والای نماز نسبت به سایر اعمال و اینکه تجلی عبودیتی است که هدف خلقت انسان است (ماخلقت الجن والانس الا لیعبدون )(ذاریات /56)

علاوه برآن در روایات تاکید شده که قبولی سایر اعمال وابسته به نماز است (ان قبلت قبلت ماسواه وان ردت رد ماسواه اگر نمازقبول شد سایر اعمال هم قبول است واگررد شدسایر اعمال نیزمردود است ) (بحارالانوار ج53 ص 25)

بنابراین نماز امام وپیش رو سایر اعمال است وسایر اعمال هویت خود را از نمازمی گیرند همچنین رشد سایر اعمال نیزوابسته به نمازخواهد بود چنانکه رشد اجتماع وابسته و پیوسته به اطاعت  از امام صالح است

لازمه دیگر نگاه جمعی به عمل تاثیروتاثر اعمال در یکدیگروخصوصا تاثیر تعیین کننده عمل های سابق بر لاحق است دریک نظام جمعی افراد اجتماع بر هم تاثیر دارند وهویت افراد تحت تاثیر هم شکل میگیرد

واین موضوع در دایره اعمال نیزجاری است واعمال درهم  موثرهستند خصوصا اعمال متقدم اعمال مشابه بعداز خودرا به دنبال دارند لذا فرد مومن نمی تواند عملی را بدون لحاظ اعمال دیگر انجام د هد وخواه وناخواه اعمال در شکل دهی به هویت هم موثرهستند

لذا در روایات موضوعاتی چون ابطال عمل یا احباط مطرح شده که چه بسا عمل لا حق عمل قبلی را ازبین ببرد وباطل سازد وازطرف دیگر عمل لاحق می تواند گاه عمل سابق را هویت جدید دهد مثل توبه نسبت به اعمال گذشته که آن را به عنایت الهی به حسنات تبدیل می کند همانطور که در سوره فرقان به این مطلب تصریح شده است (فرقان/70)

لازمه سوم توجه به جایگاه وتقدم وتاخر اعمال به هم درنظام عمل مومنانه است  و زمان و مقام اعمال اهمیت ویژه می یابند

فرضا  درروایات برنماز اول وقت تکیه وتاکیدشده و بر تقدم نماز درانجام بر سایر کارها سفارش شده چراکه جایگاه نماز به عنوان امام اعمال مقدم بر سایر اعمال است

همچنین اعمالی چون کسب روزی حلال ازجایگاه خاص برخوردار است چراکه مایه وپایه اعمال است

لازمه چهارم نگاه جمعی به اعمال این است که صاحب اعمال هویتی جمعی  می یابدیابد موضوعی که در قرآن ازآن به عنوان امت  شدن یک فرد یادشده وازحضرت ابراهیم تعبیر به امت شده است

(ان ابراهیم کان امه قانتا لله ) (نحل /120)  درباره این بخش در نوشته  بعدی توضییح بیشتری می دهیم انشاالله